Interculturele communicatie voor leerkrachten en begeleiders

In 1960 kwamen Turkse en Marokkaanse laagopgeleide gastarbeiders naar Nederland om hier tijdelijk te werken. Na 5 jaar moesten ze terugkeren met spaargeld dat ze overgehouden zouden hebben van hun salaris.
In werkelijkheid was het financieel en praktisch niet mogelijk om terug te keren.
Ze mochten vaak in Nederland blijven wonen en haalden hun gezinnen naar Nederland in het kader van gezinshereniging.
De jonge kinderen die in Nederland opgroeiden werden de 2e generatie. Op jonge leeftijd gingen zij trouwen, zoals gebruikelijk is bij de traditie. Hun huwelijkspartners kwamen uit het moederland, namelijk vooral Turkije en Marokko.

Later in de jaren ’80 kwamen vluchtelingen uit Afrika en het midden-oosten. Belangrijke landen waren Irak, Iran, Afrikaanse landen.
In de jaren ’90 vluchtelingen uit het voormalig Joegoslavië.
De laatste jaren na 2000 volgden vooral vluchtelingen uit conflictgebieden zoals Eritrea, Somalië, Syrië, Afghanistan en omliggende landen.

Alles bij elkaar opgeteld is de Nederlandse maatschappij in constante verandering.
Dit gaat in razend tempo met nieuwe culturen en gewoontes die deze Nieuwe Nederlanders hebben meegenomen in hun tradities.
Dit botst vaak met onze Nederlandse normen en waarden.

Professionals zijn niet altijd goed op de hoogte van de culturele verschillen en manieren om hier flexibel en effectief mee om te gaan. In zo’n situatie kunnen er problemen en misverstanden bij de communicatie en de omgang ontstaan.

Met name de ouders van de nieuwkomers die steeds een nieuwe 1e generatie vormen, hebben conservatievere inzichten dan hun eigen kinderen. Deze kinderen groeien hier op, gaan naar de basisschool en komen meer in aanraking met andere Nederlandse kinderen en de Nederlandse normen en waarden. Daarbij ontstaan vaak botsingen tussen ouders en kinderen en leerkrachten.

Om deze misverstanden te voorkomen is het handig om inzicht te hebben van diverse culturen van de nieuwkomers.

Misverstanden en conflicten ontstaan bijvoorbeeld doordat de ouders:
• De opvoeding bij de school willen leggen.
• Hoge verwachtingen van hun kinderen hebben.
• Niet verschijnen op ouderavonden en 10-minuten gesprekken.
• De kinderen niet mee willen laten doen met sportactiviteiten zoals zwemmen en gymnastiek
• Kinderen geen toestemming geven mee te gaan met activiteiten als schoolkampen en schoolreisjes.
• Kinderen te laat naar bed sturen zodat ze slaaptekort ontwikkelen.

Door het ontbreken van kennis over de culturele verschillen en de achtergrond van deze kinderen en ouders is het soms lastig om ouders en kinderen goed te begeleiden en begrip op te brengen voor het gebrek aan betrokkenheid van ouders bij de schoolgang van hun kinderen.

Waarom de ouders vaak niet op school verschijnen kan echter te maken hebben met eenvoudige praktische zaken zoals de taalbarrière, niet kunnen fietsen, het gebruikmaken van openbaar vervoer en/of de andere verhouding tot leerkrachten.

Ouders en de kinderen van de vluchtelingen, maar ook andere ouders van bijvoorbeeld Turkse of Marokkaanse komaf, hebben extra aandacht en voorlichting nodig om hun kinderen beter te kunnen begeleiden.

Module 2: Onderwijs (taal is de sleutel naar de toekomst)

Casus

Ahmed 14 jaar oud. In 2015 is hij met zijn ouders gevlucht uit Syrië. Zij komen uit het binnenland van Syrië. De ouders van Ahmed zijn traditioneel en spreken de Nederlandse taal niet.
Na een verblijf van 1 jaar in het AZC wonen Ahmed en zijn familie in een zelfstandige woning in een gemeente. Ahmed heeft een jaar in een I.S.K. (internationale schakelklas) gezeten
Ahmed zit nu in de tweede klas van het VMBO. De ouders van Ahmed komen niet naar ouderavonden en 10 minuten gesprekken vanwege de taalbarrière.
Het is de wens van de ouders dat Ahmed gaat studeren en advocaat of dokter wordt. Zij vinden dat hun zoon heel erg intelligent is.
Na een gesprek met de mentor heeft Ahmed te horen gekregen dat hij niet naar de universiteit kan gaan met een VMBO diploma.
Sinds het gesprek is Ahmed een paar dagen niet op school verschenen.
De schoolmaatschappelijk werker heeft Ahmed gebeld en een afspraak gemaakt om bij hem thuis langs te komen voor een gesprek met zijn ouders.
De moeder neemt geen deel aan het gesprek. Zij staat in de keuken om eten te maken.
Het gesprek loopt moeizaam vanwege de taalbarrière. Ahmed vertaalt voor zijn vader.
De leerkrachten krijgen te horen dat vader niet blij is met de beslissing van school. Vader vertelt met boze stem dat Ahmed een intelligente jongen is en hij moet gaan studeren en advocaat moet worden.

Herkent u dit?

• Ik wil graag weten waarom veel ouders niet op ouderavonden verschijnen
• Nieuwkomers hebben hoge verwachtingen en willen dat hun kinderen dokter, advocaat of een ander prestigieus beroep gaan uitoefenen.
• Waarom spijbelen kinderen van nieuwkomers vaker dan andere leerlingen?
• Als ik in gesprek ben met de ouders is meestal de man aan het woord en de vrouw niet.
• Ouders willen niet accepteren dat hun zoon of dochter een laag IQ heeft.
• Hoe herken ik leerlingen met oorlogstrauma om ze beter te begeleiden.
• Leerlingen praten meestal in hun eigen taal.
• Syrische jongens hebben geen respect voor de schaars geklede meisjes in de klas.
• Waarom hebben de Eritrese leerlingen geen ouders in Nederland?
• Waarom word ik overspoeld met eten als ik op huisbezoek ga?
• Waarom spreken ouders de taal niet?
• Mag ik kinderen belasten met het vertalen/tolken voor hun ouders?

Achtergronden

Nieuwkomers geven tijdens trainingen aan dat er in hun land van herkomst sprake is van een scheiding tussen ouders en de school. Informatieavonden, 10 minuten gesprekken en het betrekken van ouders bij activiteiten op school komt in de regel niet voor, zeker niet op het platteland.

Ouders hebben veelal geen of geringe kennis van het Nederlandse onderwijssysteem en realiseren zich niet dat het in Nederland normaal en gewenst is dat de ouders betrokken zijn bij de schoolgang van hun kinderen. Om die reden en vanwege de taalbarrière zijn deze ouders vaak afwezig bij 10 minuten gesprekken en informatieavonden. Daar komt bij dat veel ouders onvoldoende opleiding hebben genoten om hun kinderen te helpen met hun huiswerk en de voorbereiding op het vervolgonderwijs. Uit onmacht zijn ouders soms geneigd om de school de schuld te geven van de tegenvallende resultaten van hun kind.

Doel van de training

Kennis en inzicht krijgen in de culturele verschillen en achtergrond van nieuwkomers om hen beter te begeleiden en te informeren. Met deze kennis kunnen leerkrachten meer betrekken bij het onderwijs om de schoolgang en de leerprestaties van de kinderen te bevorderen.

Belangrijk is de ouders van informatie te voorzien over wat wel en niet gewenst is in de Nederlandse samenleving. Bijvoorbeeld aanwezigheid bij ouderavonden en gesprekken.
Verder voorlichting over welke mogelijkheden er zijn voor begeleiding van de leerlingen, zoals huiswerkbegeleiding. Belangrijk hierbij is benadrukken dat er geen schaamte is. Dit is alleen ter verbetering van de mogelijkheden om het kind verder te leren zich te ontwikkelen.

Extra goed is de kinderen mogelijkheden geven mee te doen aan naschoolse activiteiten, zoals schaken, muziek, toneel en sport.
Hierdoor ontwikkelen zij verschillende vaardigheden, leren samen te werken en ontmoeten andere kinderen in een nieuwe situatie.